Қазақстандағы тау-кен өнеркәсібі нарығында ірі корпоративтік келісім орын алуы мүмкін. Көпшілікке кәсіпкер ретінде аса қатты танымал емес, Қазақстан бокс федерациясының президенті Шахмұрат Мүтәліп халықаралық компания Eurasian Resources Group (ERG) құрамындағы 40% акцияны сатып алу ұсынысын жасағаны туралы ақпарат тарап отыр. Бұл туралы Financial Times басылымы жазды.
Компанияның 40% пакет акциясы Қазақстандағы ірі тау-кен холдингі ERG-тің негізін қалаушылардың бірі Патох Шодиев пен Александр Машкевичтің мұрагерлеріне тиесілі болды. Бұрын бұл пакет ұқсас түрде қазіргі директор Шухрат Ибрагимов (Алиджан Ибрагимовтың ұлы) тарапынан сатып алу туралы ұсынылған, алайда қаржыландыру мәселелері мен акционерлік отбасылар арасындағы келіспеушіліктер салдарынан мәміле нәтижесіз аяқталған еді.
Қаржыгер мамандардың Financial Times жариялаған дерегіне сүйенсек, 35 жастағы Шахмұрат Мүтәліп Integra Construction KZ құрылыс тобының иесі ретінде Патох Шодиев пен Машкевичтің мұрагерлерінің акцияларын 1,4 млрд долларға сатып алу бойынша келісімге келген.
Алайда келісімнің жүзеге асуы үшін Шухрат Ибрагимов өзінің акцияны бірінші сатып алу құқығынан бас тартуы тиіс.
Eurasian Resources Group (ERG) – Люксембургте тіркелген тау-кен және металлургия саласындағы ірі халықаралық холдинг. Оның активтері Қазақстанда, Қытайда, Ресейде, Конго Демократиялық Республикасында және басқа да елдерде орналасқан. Мысалы:
- ERG Конгада Gecamines мемлекеттік компаниясымен калукунди мыс кен орнын дамыту туралы келісімге келген;
- Компания галлий секілді әлемдік нарықта аса құнды металдардың өндірісін белсенді дамытып жатыр.
ERG-тің негізі 1990-шы жылдары құрылып, постсоветтік активтер негізінде дамыған, 2007 жылы ENRC (Eurasian Natural Resources Corporation) деген атпен Лондон қор биржасына шығып, FTSE 100 индексіне енген.
Қазіргі құрылым бойынша ERG-тің акциялары былай бөлінген:
- 40% – Қазақстан Республикасының Үкіметі;
- 20% – Шодиев ұлы Sedat Shodiyevтің отбасына;
- 20% – Машкевичтің мұрагерлеріне;
- 20% – Ибрагимов отбасы (Шухрат Ибрагимов).
Кейінгі мәміле нәтижесінде Ибрагимовтың үлесі өзгертілді – Шухрат Ибрагимов 20% акцияны ұстап қалды, ал Шахмұрат Мүтәліпке 40% пакет өтті.
ERG – әлемдік тау-кен саласында стратегиялық маңызы ерекше компания. Одан тыс активтер:
- ферросплавтар;
- темір рудасы;
- алюминий;
- көмір;
- энергетика саласы;
- логистика мен қаржылық активтер;
ERG Қазақстан экономикасының экспорттық қуатына, мыңдаған жұмыс орындарына тікелей әсер етеді.
Мамандар атап өткендей, Батыс елдері мен Қытай өлшемді металдарға сұранысын арттырып отырғандықтан, осындай ірі активтердің стратегиялық құндылығы күшейіп келеді.
Шахмұрат Мүтәліп бұрын тау-кен саласында айқын тәжірибесі жоқ еді. Ол өзінің кәсіби жолын 2008 жылы Bent компаниясында механик ретінде бастап, кейін вице-президентке дейін көтерілді. 2020 жылы Integra Construction тобының басшысы атанып, 2022 жылы оның бенефициарлық иесі болды.
Сонымен қатар 2025 жылы қазанда ол Ұлттық кәсіпкерлер палатасы «Атамекен» жанындағы құрылыс, тұрғын-коммуналдық шаруашылық комитетінің төрағасы болды. Бұған қоса ол Қазақстан бокс федерациясын басқарады.
ірі сатып алу ұсынысы емес. Bloomberg жазғандай, Муталип бір ай бұрын Glencore компаниясына тиесілі «Kazzinc»-тің 70% акциясын сатып алу үшін шамамен 3,5 млрд доллар ұсынған. Бұл да нарық үшін күтпеген қадам болды.
ERG үшін тәуекелдердің бірі — ресейлік мемлекеттік банктер — ВТБ мен Сбербанктың қаржыландыру алатын болуы. Бұл банктер 2022 жылдан бері ЕО мен АҚШ санкциясы астында тұр. 2023 жылғы есеп бойынша ВТБ алдындағы қарыз 3 млрд долларды құраған, оның 2 млрд доллардан астамы 2024 жылы юаньға ауыстырылды. Сол сияқты Сбербанк алдындағы қарыз да қайта құрылымдалған.
Бұрын ERG нарықтан кетуге мәжбүр болған ENRC-тың Лондон қор биржасынан шығуына байланысты, қысқа уақыт ішінде үлкен шығындар да тіркелген еді.
Өкінішке орай, ERG, сондай-ақ Шодиев пен Машкевич отбасылары, сол сияқты Шахмұрат Мүтәліп комментарий беруден бас тартып отыр. Алайда ERG-тегі акциялар мен менеджментке қатысты тартыс жалғасуда. Бұл мәміле Қазақстан мен өңірлік нарықтағы тау-кен секторындағы күш теңгерімін айтарлықтай өзгертуі мүмкін.
